2025-yil 25-dekabr kuni “Xalq so‘zi” gazetasida O‘zbekistonda oliy ta’limni modernizatsiya qilish mavzusida maqola chop etildi. Material mualliflari — Toshkentdagi Puchon universiteti rektori, pedagogika fanlari doktori, professor Argippina Shin hamda Ijtimoiy fanlar va jismoniy tarbiya kafedrasi mudiri, PhD Zilola Nabieva.
Maqolada ta’kidlanishicha, ta’lim sohasidagi zamonaviy chaqiriqlar masofaviy va gibrid ta’limni joriy etish, hududiy ta’lim markazlarini rivojlantirish va xalqaro kampuslar yaratishni talab etadi. Mualliflar qayd etishadi: “Finlyandiya va Kanada tajribasi shuni ko‘rsatadiki, barqaror internet, o‘qituvchilarni qo‘llab-quvvatlash va sanoat hamkorlari bilan aloqalar mavjud bo‘lsa, qishloq hududlarida ham yuqori texnologiyali ta’lim klasterlarini yaratish mumkin”.
Talabalar va professor-o‘qituvchilarning xalqaro mobilligiga alohida e’tibor qaratilgan. Massachusets texnologiya instituti va Kembrij universitetida aspirantlarning 40 foizdan ortig‘ini xorijiy talabalar tashkil etadi, o‘qituvchilar esa muntazam ravishda xalqaro konferensiyalar, almashinuv dasturlari va qo‘shma tadqiqotlarda ishtirok etadi. O‘zbekistonda esa allaqachon “1 000 nafar yosh olim” dasturi amalga oshirilmoqda, u iqtidorli bitiruvchilarga xorijda ta’lim olib, keyinchalik milliy universitetlar va ilmiy markazlarga qaytish imkonini beradi.
Mualliflar barqaror samara uchun xorijiy talabalarni jalb qilish va qulay xalqaro kampuslar yaratish zarurligini ham ta’kidlashadi: “Xorijliklar uchun qulay muhit yaratish mamlakatning xalqaro ta’lim xabiga aylanishiga xizmat qiladi”.
Texnologiyalar islohotlarning asosiy omili sifatida ko‘rib chiqiladi. Maqolada shunday deyiladi: “Talabalar rivojlanishini tahlil qila oladigan, bilimlardagi bo‘shliqlarni aniqlaydigan va individual tavsiyalar beradigan aqlli platformalarni joriy etish ta’lim samaradorligini sezilarli darajada oshirishi mumkin”. Tibbiyot, muhandislik va arxitektura yo‘nalishlarida VR/AR texnologiyalaridan foydalanishga alohida e’tibor qaratilib, bu murakkab jarayonlarni modellashtirish va amaliy tayyorgarlikni kuchaytirishga xizmat qilishi qayd etiladi.
Ta’limning gumanitar jihati ham muhimligicha qolmoqda. Mualliflar falsafa, madaniyat, etika va fuqarolik ongiga e’tibor berish zarurligini ta’kidlaydi, chunki aynan shu yo‘nalishlar mas’uliyatli yetakchilar avlodini shakllantiradi. Jahon sivilizatsiyalari tarixi, ekologik etika va madaniyatlararo muloqot fanlarini joriy etish talabalarda tanqidiy fikrlash va boshqalarning huquqlariga hurmatni rivojlantirishga yordam beradi.
Iqtisodiy jihat ham kam ahamiyatga ega emas: universitetlarning barqarorligi xususiy investitsiyalar, grantlar, bitiruvchilar xayriyalari va tadqiqotlarni tijoratlashtirishdan olinadigan daromadlarga bog‘liq. Maqolada Garvard universiteti misol qilib keltiriladi, u 50 milliard dollardan ortiq endowment fondini boshqaradi. O‘zbekistonda bu yo‘nalishda ilk qadamlar qo‘yilmoqda: ilmiy-texnologik parklar, startap inkubatorlari tashkil etilmoqda, oliy ta’lim muassasalari huzurida patentlash va litsenziyalash bo‘yicha pilot loyihalar amalga oshirilmoqda.
Nashrda Koreya Respublikasi tajribasiga ham alohida e’tibor qaratilgan. Bu mamlakat bir necha o‘n yilliklar ichida agrar davlatdan texnologik yetakchiga aylandi. “Bu sakrashning asosi ta’lim, fan va yuqori malakali kadrlar tayyorlashga tizimli investitsiya kiritish bo‘ldi. Mamlakat ta’limga YaIMning 5 foizidan ortig‘ini sarflaydi, oliy ta’lim bilan qamrov darajasi esa yoshlar orasida 70 foizdan oshadi”.
Koreya va O‘zbekiston o‘rtasidagi muvaffaqiyatli hamkorlik namunasi sifatida Toshkentdagi Puchon universiteti keltiriladi — bu Koreya Respublikasidagi Puchon universiteti va O‘zbekiston hukumati qo‘shma loyihasidir. Ushbu universitet mamlakatda ta’lim islohotlarini amalga oshirish va xalqaro ta’lim ekotizimini shakllantirishda muhim rol o‘ynamoqda. Toshkentdagi Puchon universitetining asosiy xususiyatlari: • O‘quv dasturlari koreys ta’limining yuqori intizom, ilmiy qat’iylik va amaliy yo‘naltirilganlik standartlari asosida ishlab chiqilgan va milliy iqtisodiyot ehtiyojlariga moslashtirilgan.
• Ta’lim koreys, rus va o‘zbek tillarida olib boriladi, ingliz tili esa xalqaro muloqot vositasi va ta’lim muhitining muhim qismi sifatida faol qo‘llaniladi. Talabalar ingliz va koreys tillarini fakultetlar darajasida o‘rganadilar, bu ularni xalqaro akademik va professional muhitga tayyorlaydi.
• Professor-o‘qituvchilar tarkibi koreys mutaxassislari hamda Koreya Respublikasining yetakchi universitetlarida malaka oshirgan o‘zbek olimlaridan shakllantirilgan.
• Universitetning zamonaviy infratuzilmasi yuqori texnologiyali laboratoriyalar, innovatsiya markazlari va talabalar xablarini o‘z ichiga oladi, bu ilmiy izlanishlar, loyiha faoliyati va sanoat hamkorlari bilan samarali hamkorlik uchun qulay sharoit yaratadi.
• Dasturlar xalqaro hamkorlik, amaliy yo‘naltirilganlik va zamonaviy texnologiyalarni, jumladan, o‘zlashtirishni tahlil qiluvchi AI-platformalar hamda amaliy mashg‘ulotlar uchun VR/AR texnologiyalarini joriy etishga qaratilgan.
Toshkentdagi Puchon universiteti rektori Argippina Shinning so‘zlariga ko‘ra:
“Universitetning zamonaviy infratuzilmasi — yuqori texnologiyali laboratoriyalar, innovatsiya markazlari va talabalar xablari — ilmiy izlanishlar, loyiha faoliyati va sanoat hamkorlari bilan yaqin hamkorlik uchun sharoit yaratadi”.
Shu tariqa, Toshkentdagi Puchon universiteti O‘zbekistonda oliy ta’lim tizimidagi islohotlarni faol qo‘llab-quvvatlayotgan ilg‘or tajriba va xalqaro hamkorlik markazi hisoblanadi. Universitet innovatsion ta’lim amaliyotlarini muvaffaqiyatli joriy etish, inson kapitalini rivojlantirish va mamlakatda xalqaro ta’lim xabini shakllantirish imkoniyatlarini namoyon etmoqda.
Maqola mualliflari:
• Argippina Shin, Toshkentdagi Puchon universiteti rektori, pedagogika fanlari doktori, professor
• Zilola Nabieva, Ijtimoiy fanlar va jismoniy tarbiya kafedrasi mudiri, PhD
Manba: “Xalq so‘zi”, 2025-yil 25-dekabr
29.12.2025